حافظۀ کوتاه مدت چیست و چگونه کار می کند؟

حافظه کوتاه مدت، که به آن حافظۀ اولیه یا فعال نیز می گویند، اطلاعاتی است که در حال حاضر نسبت به آنها آگاهی داریم یا به آنها فکر می کنیم. اطلاعات یافت شده در حافظه کوتاه مدت از توجه به اطلاعاتاتی که از طریق کانال های حسی مانند پوست، گوش، چشم بدست می آوریم می باشد.

در یک نگاه:

• حافظه کوتاه مدت بسیار کوتاه و خلاصه است. وقتی خاطرات کوتاه مدت مرور می شوند یا بطور فعال حفظ می شوند، به مدت بیشتری دوام می آورند.
• حافظه کوتاه مدت محدود است. اغلب بیان شده است که حافظه کوتاه مدت می تواند هفت به اضافه یا منهای دو مقوله را در خود جای دهد. یعنی می توانیم حداقل 5 ماده اطلاعاتی و حداکثر 9 ماده اطلاعاتی و ماده های اطلاعاتی با میانگین 7 را در حافظه کوتاه مدت خود جای دهیم. برای مثال زمانی می خواهیم یک شماره تلفن یا پلاک ماشین را در حافظۀ کوتاه مدت خود نگه داریم.

مدت زمان حافظه کوتاه مدت

اکثر اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت نگه داری می شوند، تقریبا به مدت 20 تا 30 ثانیه ذخیره می شوند، اما اگر از مرور یا نگهداری فعال این اطلاعات جلوگیری شود این زمان می تواند به چند ثانیه کاهش یابد. برخی اطلاعات می توانند تا یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت باقی بمانند، اما اکثر اطلاعات بطور خودجوش سریعا محو می شوند.

بعنوان مثال، تصور کنید که دارید سعی می کنید یک شماره تلفن را به خاطر بیاورید. یک شخص دیگر شماره تلفن را می خواند و شما سریعاً یک یادداشت ذهنی بر می دارید. چند دقیقه بعد می فهمید که شماره را فراموش کرده اید. بدون مرور یا تکرار کردن شماره تا وقتی که در حافظه ثبیت شود، اطلاعات مربوط به آن سریعا از حافظه کوتاه مدت پاک می شود.

شما می توانید مدت زمان حافظه های کوتاه مدت را با استفاده از راهبردهای مروری مانند بلند گفتنِ اطلاعات یا تکرار ذهنی آنها تا حدی افزایش دهید. بااین حال، اطلاعات موجود در حافظه کوتاه مدت بسیار نسبت به تداخلات ایجاد شده حساس است.

هرگونه اطلاعات جدید که وارد حافظه کوتاه مدت می شود، به سرعت جایگزین اطلاعات قدیمی می شود. وجود مقوله های مشابه در محیط نیز می تواند خاطره های کوتاه مدت را با تداخل مواجه کند.

درحالیکه بسیاری از خاطره های کوتاه مدت ما به سرعت فراموش می شوند، اما توجه کردن به این اطلاعات باعث می شود آنها را به مرحله بعدی، یعنی حافظه بلند مدت، بفرستیم.

ظرفیت حافظه کوتاه مدت

میزان اطلاعاتی که قابل ذخیره سازی در حافظه کوتاه مدت هستند متغیر است. یک مقدار رایج که نقل شده است، بر اساس نتایج آزمایشی مشهور بر روی حافظه ی کوتاه مدت برابر با دو به اضافه و منهای هفت مقوله است. در یک مقاله تاثیرگذار تحت عنوان "عدد جادویی هفت، به اضافه و منهای دو"، روانشناسی به نام جورج میلر بیان کرد که افراد بین 5 تا 9 مقوله را در حافظه کوتاه مدت خود ذخیره می کنند. پژوهش های جدیدتر نشان می دهند که افراد قادرند تقریبا چهار تکه یا قطعه اطلاعات را در حافظه کوتاه مدت خود ذخیره کنند.

تمایز بین حافظه کوتاه مدت و حافظه فعال (working memory)

حافظه کوتاه مدت اغلب بطور مترادف با حافظه فعال به کار برده می شود (یعنی آنها را به جای هم به کار می بریم)، اما این دو نوع حافظه باید بطورمجزا مورد استفاده قرار گیرند. حافظه فعال به فرایندهایی اشاره می کند که برای ذخیره، سازمان دهی و دستکاری اطلاعات بطور موقتی به کار برده می شوند. از طرف دیگر، حافظه کوتاه مدت تنها به ذخیره موقتی اطلاعات در حافظه اشاره می کند.

تفکیک کردن حافظه کوتاه مدت از حافظه بلند مدت

پژوهشگران حافظه، اغلب برای مفهوم سازی حافظه انسان از مدل سه طبقه ای استفاده می کنند. این مدل بیان می کند که حافظه متشکل از سه طبقه ی اساسی است. حسی، کوتاه مدت، و بلند مدت، و هر یک از این طبقات بر اساس ظرفیت و مدت زمان نگهداری اطلاعات قابل تفکیک هستند.

درحالیکه حافظه بلند مدت ظاهرا دارای یک ظرفیت نامحدود است که سالها قابل بازیابی است، حافظه کوتاه مدت نسبتا کوتاه و محدود است. وارد کردن اطلاعات بصورت گروه های کوچک باعث می شود به یادآوری مقوله های بیشتری در دوره های کوتاه مدت ساده تر شود.

دیدگاه پردازش اطلاعاتِ حافظه بیان می کند که حافظه انسان بسیار شبیه به یک کامپیوتر کار می کند. در این مدل، اطلاعات ابتدا وارد حافظه کوتاه مدت می شوند (یک طبقه ذخیره سازی موقت برای رخدادهای جدید)، و سپس برخی از این اطلاعات به درون حافظه بلند مدت منتقل می شوند (یک طبقه ذخیره سازیِ نسبتا دائمی)، درست مانند اطلاعاتی که بر روی دیسک سخت در کامپیوتر ذخیره می شوند.

خاطرات کوتاه مدت چطور می توانند به خاطرات بلند مدت تبدیل شوند؟

از آنجایی که حافظه کوتاه مدت دارای ظرفیت و مدت زمان محدودی است، نگهداری خاطرات نیازمندِ انتقال اطلاعات از طبقات کوتاه مدت به حافظه بلند مدت است.

این فرایند دقیقا چطور رخ می دهد؟ روش های مختلفی برای انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت وجود دارد.

همانطور که قبلا ذکر شد، دسته بندی کردن یک تکنیک به یادسپاری است که می تواند انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت را تسهیل کند. این رویکرد شاملِ شکستن اطلاعات بصورت بخش های کوچک تر می شود. مثلا اگر سعی می کنید یک سری اعداد را به خاطر بسپارید، می توانید آنها را بصورت سه یا چهار بلوک تقسیم بندی کنید.

مرور نیز می تواند به منتقل کردن اطلاعات به درون حافظه بلند مدت کمک کند. ممکن است هنگام مطالعه دروس برای امتحان از همین رویکرد استفاده کنید. به جای مرور اطلاعات برای یک یا دوبار، ممکن است بارها و بارها یادداشت های خود را مرور کنید تا درنهایت اطلاعات اساسی وارد حافظه بلند مدت شما شوند.

مکانیسم های دقیق مربوط به نحوة انتقال خاطرات از طبقات کوتاه مدت به بلند مدت هنوز مورد بحث است و به خوبی شناخته نشده است. در مدل کلاسیک که به آن مدل اتکینسون-شیفرین یا مدل چند وجهی گفته می شود، بیان شده است که تمام خاطرات کوتاه مدت بطور خودکار و پس از مقدار مشخصی از زمان وارد حافظه بلند مدت می شوند.

اخیرا، پژوهشگران دیگر پیشنهاد کرده اند که مقداری ویرایش ذهنی انجام می شود و تنها برخی خاطرات ویژه برای نگهداری بلند مدت انتخاب می شوند. بااین وجود، دیگر پژوهشگران این ایده را مورد مجادله قرار داده اند که طبقات مختلفی برای خاطرات کوتاه و بلند مدت وجود دارند.

پژوهش های اخیر نشان داده اند که تمرین و ورزش نیز می تواند به افزایش حافظه کوتاه مدت کمک کند. در یک آزمایش یافت شد که تمرین روی تردمیل در موش های مبتلا به آلزایمر به بهبودی هایی در افزایش حافظه کوتاه مدت، از طریف افزایش عصب زایی، منجر شد، و این نویدهایی را برای رویکردهای جدید به ما می دهد که می توانند برخی علایم مربوط به بیماری آلزایمر را تخفیف دهند.

نتیجه گیری

حافظه کوتاه مدت نقشی حیانی در شکل دادن به توانایی ما برای عملکرد در دنیای اطرافمان ایفا می کند، اما از نظر ظرفیت و مدت زمان محدودیت دارد. بیماری و آسیب دیدگی نیز می توانند روی توانایی ما در ذخیرة خاطرات کوتاه مدت و همچنین تبدیل کردن آنها به خاطرات بلند مدت تاثیر بگذارند. همانطور که پژوهشگران عوامل بیشتری را کشف می کنند که روی حافظه تاثیر می گذارند، روش های جدیدی برای ارتقاء و محافظت از حافظه کوتاه مدت نیز می توانند ظاهر شوند.