یادگیری ترکیبی (blended learning) چیست و میزان ترکیب آن چگونه است؟

اصطلاح یادگیری ترکیبی حدود سال 2000 رایج شد و اکنون به طور گسترد ه­ ای در اغلب محیط­ های آموزش و یادگیری همچنین دوره­ های کارآموزی دانشگاهی مورد استفاده قرار می­ گیرد.

معنای اصلی و متداول آن، ترکیبی از آموزش آنلاین و چهره به چهره می ­باشد.

اگرچه، ترکیب ­های دیگری از فناوری ­ها، موقعیت ­ها، یا رویکردهای پداگوژیکی به طور فزاینده ­ای به عنوان یادگیری ترکیبی شناخته شده­ اند. به عبارت دیگر می توان به ترکیب های زیر نیز یادگیری ترکیبی گفته شود:  

• زمانی که هر دو دسته از فناوری­ های همزمان (زوم یا اسکایپ) و غیر­همزمان (برای مثال، ایمیل) برای دوره های آنلاین استفاده می­ شوند.
• زمانی که از روش های یادگیری مختلف مانند یادگیری مشارکتی، یادگیری انفرادی، و یا حل مسئله در کنار یکدیگر در کلاس های درس حضوری یا آنلاین استفاده می شود. 
• زمانی که از ترکیب یادگیری رسمی و غیررسمی به منظور ارتقا حرفه­ ای استفاده می‌شود.
• زمانی که یادگیرندگان به مواد و منابع یادگیری دور از مکان مختلف -خانه، مرکز یادگیری، دانشکده و ...- دسترسی پیدا می­ کنند.
• جایی که از فناوری برای طراحی مجدد دوره­ ها برای بهبود کیفیت و کاهش هزینه­ ها استفاده می ­شود.

اما آنچه بطور مرسوم به عنوان یادگیری ترکیبی نام برده می شود از دو حالت خارج نیست: 

1) ترکیب یادگیری چهره به چهره یا حضوری با یادگیری یادگیری الکترونیکی (استفاده از ابزارهای الکترونیکی مختلف، استفاده از  کامپیوتر تا منابع و ابزارهای مبتنی بر وب)

2) ترکیب از فناوری های مختلف در محیط یادگیری مبتنی وب (برای مثال، استفاده از ایمیل، پایگاه داده ها، پلتفرم های ویدئویی)

با توجه به تعاریف مختلف از یادگیری ترکیبی، میزان ترکیب در آن می­تواند متفاوت باشد. یعنی ممکن است از کمترین استفاده از فناوری در محیط ­های مرسوم و چهره به چهره، و بیشترین استفاده از فناوری­ ها در این محیط­ ها و نهایتاً ترکیبی از فناوری­های ارتباطی همزمان و غیرهمزمان در محیط ­های کاملاً آنلاین متغیر باشد (تصویر زیر).

مزایای یادگیری ترکیبی چه در معنای رایج آن یعنی ترکیب موثر و قوی کلاس درس با ماهیت انعطاف­ پذیری و هر زمانی یادگیری الکترونیکی و چه به معنای ترکیب فناوری­ های همزمان و غیرهمزمان در محیط­ های کاملاً آنلاین را می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرصت­ های متعدد برای ارائۀ منابع یادگیری را در اختیار افراد قرار می‌دهد.
• روش ­های ارتباطی بین مربی- یادگیرنده و یادگیرنده- یادگیرنده انعطاف ­پذیرتر و مطلوب ­تر می ­شود.
• اگر یادگیرندگان به فعالیت جهت افزایش سطح علمی و یادگیری خود تشویق شوند، می توانند منابع یادگیری را از منابع و رسانه ­های مختلف که برای موقعیت شخصی­شان مناسب­ تر است، انتخاب کنند. این منابع ممکن است شامل سخنرانی‌هایی همراه با فایل­ های شنیداری و ویدئویی موجود در وب یا لوح­ های فشرده، مباحثه های  آنلاین همزمان و غیرهمزمان، کتاب­ ها و مجلات الکترونیکی باشد.
• راهبردهای آموزش موثرتر، یادگیری بیشتر و لذت بخش­تر خواهد بود.

نویسنده: دکتر عبدالله قاسم تبار (اطلاعات بیشتر)