روانشناسی اجتماعی چیست و به چه موضوعاتی می پردازد؟

در حوزۀ روانشناسی می توانیم میان روانشناسی کاربردی و روانشناسی پایه تمایز قائل شویم.

روانشناسی پایه ،فرایندهای ساده روانشناختی مانند ادراک، توجه، حافظه، زبان، و یادگیری را مورد مطالعه قرار می دهد. از سوی دیگر ، روانشناسی کاربردی روی مطالعه دیگر ویژگی های روانشناسی که بیشتر مرتبط با حل مسئله هست می پردازد.

در روانشناسی کاربردی جنبه های مختلفی وجود دارند که روانشناسی اجتماعی یکی از آنها است.

روانشناسی اجتماعی می تواند به عنوان مطالعه تعامل میان انسان ها، بخصوص در گروه ها و موقعیت های اجتماعی، و مشخص ساختن تاثیر موقعیت های اجتماعی روی رفتار انسانی تعریف شود.

بطور خاص تر و همانطور که آلپورت یکی از بزرگان این حوزه گفته است، روانشناسی اجتماعی روی بررسی علمی چگونگی افکار افراد، احساسات و رفتارهایی که تحت تاثیر حضور واقعی، خیالی یا ضمنی افراد دیگر قرار می گیرند تمرکز دارد.

روانشناسی اجتماعی چه چیزی را مورد بررسی قرار می دهد؟

همانظور که اشاره شده است، روانشناسی اجتماعی به مطالعۀ روابط اجتماعی می پردازد.

در ادبیات علمی اینگونه استدلال می شود که فرایندهای روانشناختی اجتماعی متفاوت از فرایندهای روانشناختی فردی است. روانشناسی اجتماعی تلاش می کند تا رفتار گروهی یا فردی را در تعامل با محیط اجتماعی مورد بررسی قرار داده و درک کند.

روانشناسی اجتماعی تمایل دارد رفتار افراد بیش از هر علت یا عامل دیگری در سطح گروه بررسی کند. و تلاش می کند تا رفتار انسان را بوسیلۀ متغیرهای روانشناختی توصیف و تبیین کند.

بدین ترتیب، روانشناسی اجتماعی به دنبال ایجاد نظریه هایی دربارۀ رفتار انسانی و کمک به پیش بینی الگوهای رفتاری قبل وقوع آن و مداخلۀ بموقع است.

موضوعات حوزۀ روانشناسی اجتماعی

زمینه های روانشناسی اجتماعی بسیار گسترده و متنوع هستند. با تمرکز روی برخی از آنها می توانیم ماهیت آن را مشخص کنیم.

هویت اجتماعی یا درجه ای که افراد ویژگی های درون گروهی خود را آشکار می سازند عاملی است که روانشناسی اجتماعی بارها به مطالعه آن پرداخته است.

هویت اجتماعی غالبا تعیین کنندۀ چگونگی رفتار افراد است. برای مثال، زمانی که یک شخص جذب شده در یک گروه ، رفتارش منطبق با هنجارها و ارزش های گروه است.

دیگر زمینۀ کلاسیک در حوزۀ روانشناسی اجتماعی استروتایپ ها (Strotype) یا تفکرات قالبی هستند.

تفکرات قالبی تصویری است که ما از گروه دیگری داریم. مثلا یه استریوتایپ می تواند این باشه که زن‌ها همه احساساتی هستن یا اینکه مردها گریه نمی‌کنند. یا اینکه مردم فلان کشور خسیس یا بداخلاق هستند، مردم فلان منطقه همه بهداشت رو رعایت نمی کنند و مانند اینها.

روانشناسی اجتماعی و پیش داوری ها

پیش داوری ها بطور زیادی مرتبط به تفکرات قالبی هستند. پیش داوری ها نگرش های از قبل تثبیت شده در ذهن هستند که باعث می شوند تصمیمات سریعی دربارۀ یک شخص یا موقعیت بگیریم. آنها قضاوت هایی هستند که بر اساس اطلاعات ناکافی گرفته شده اند، و معمولا منفی هستند.

همانطور که امروزه افراد زیادی در غرب تصور می کنند مسلمانان تبهکار یا تروریست هستند. و علیرغم دلایل و مستندات خلاف بر این، اما انها همچنان اصرار به باور خود دارند. و این اعتقادات بر رفتارهای شان در قبال مسلمانان تاثیرگذار است.

دیگر حوزۀ روانشناسی اجتماعی ارزش ها هستند

ارزش ها مجموعه ای از دستورالعمل ها هستند که اجتماعات و جوامع به منظور تحقق آنها تلاش می کنند.

ارزش ها بر اساس یک توافق اجتماعی بوده و میان فرهنگ ها متفاوت هستند. ارزش ها برای برخی افراد بسیار مهم بوده و جنبه مقدس بودن پیدا می کنند و جدا از منطقی و یا غیر منطقی بودن آن حاضرند هر فداکاری را انجام دهند.

همانطور که در بالا اشاره شد، روانشناسی اجتماعی حوزۀ بسیار گسترده ای است که در اینجا نمی توان برای همه آنها توضیحی ارائه داد. برخی دیگر از آنها عبارتند از پرخاشگری و تبهکاری، اجتماعی شدن، کار گروهی، مدیریت، جنبش های اجتماعی، اطاعت، همنوایی، و فرایندهای میان فردی و گروهی.

مقاله مرتبط: با 9 دانشمند پیشگام و برتر در حوزۀ روانشناسی اجتماعی آشنا شوید