در دنیای امروز شما نیاز دارید که اطمینان یابید اعمال و تصمیماتتان بر مبنای واقعیت باشند. بهمین صورت، وقتی شما نتیجه گیری های دیگران را می پذیرید یا به چالش می کشید، نیاز دارید که مطمئن باشید استدلال آنها و خودتان مبتنی بر حقایق واقعی هستند.
آیا تابه حال به این متهم شده اید که "2 بعلاوه 2 از نظرتان 5 است"، یعنی اینکه دیگری فکر کرده باشد که شما به نتیجه گیری اشتباهی رسیده اید؟ در دنیای سریع امروزی، ما همیشه تحت این فشار هستیم که خیلی آنی و سریع عمل کنیم؛ به جای اینکه همه چیز را مورد استدلال قرار دهیم و درمورد حقایق واقعی فکر کنیم.
این کار نه تنها باعث می شود که به نتیجه گیری اشتباهی دست پیدا کنیم، بلکه همچنین باعث ایجاد تعارض با دیگر افرادی می شود که ممکن است درمورد همان موضوع نتیجه گیری های متفاوتی داشته باشند.
در دنیای امروز شما نیاز دارید که اطمینان یابید اعمال و تصمیماتتان بر مبنای واقعیت باشند. بهمین صورت، وقتی شما نتیجه گیری های دیگران را می پذیرید یا به چالش می کشید، نیاز دارید که مطمئن باشید استدلال آنها و خودتان مبتنی بر حقایق واقعی هستند. "پلة استنتاج" به شما کمک می کند که به این مهم دست پیدا کنید.
پلة استنتاج در ابتدا توسط روانشناسی به نام کریس آرگیریس (Chris Argyris) در سال 1970 معرفی شد و پیتر سنج (Peter Senge) هم در اثرش به نام اصل پنجم: هنر و روش سازمان یادگیری از آن استفاده کرد.
نردبان استنتاج که گاهی به آن "فرایند انتزاع" هم می گویند، به شما کمک می کند که گام های تفکری که می توانند باعث شوند شما به سوی نتیجه گیری اشتباه جهش کنید را بشناسید، و درنتیجه کمک می کند که دوباره به واقعیت ها و حقایق رجوع کنید.
همانطور که در تصویر بالا می بینید استنتاج اشتباه می تواند باعث ایجاد یک چرخة معیوب شود. باورهای ما تاثیر زیادی روی انتخاب هایمان از واقعیت می گذارند، و باعث می شوند ما حقایق واقعی را به کل نادیده بگیریم. خیلی زود عملا به سوی نتیجه گیری پرش می کنیم – با نادیده گرفتن حقایق و رد کردن گام های موجود در فرایند استدلال.
در اینجا مثالی از استنتاج اشتباه می آوریم
فرض کنید رضا و مریم برای آشنایی بیشتر با یکدیگر برای ازدواج یک قرار ملاقات می گذارند و بخاطر تاخیر مریم فرایند استنتاج غلط به شکل زیر صورت می پذیرد:
- رضا و مریم قرار است 7 عصر همدیگر را در رستورانی ملاقات کنند
- مریم با نیم ساعت تاخیر حاضر می شود
- مریم درباره علت تاخیر خود توضیح نمی دهد، و بنظر می رسد توجهی هم به آن ندارد
- رضا فکر می کند احیانا این ملاقات و در نهایت علاقه خودش اهمیتی برای مریم ندارد
- رضا تصمیم می گیرد پیشنهاد ملاقات دیگری را ندهد
- وقتی مریم به پیشنهاد ملاقاتی در آینده می دهد، رضا آن را قبول نمی کند.
با استفاده از نردبان استنتاج، می توانید بیاموزید که به حقایق برگردید و از باورها و تجاربتان بطور مثبت استفاده کنید؛ و به انها اجازه ندهید که میدان قضاوت شما را محدود کنند. پیروی از این استدلال گام به گام باعث می شود شما به نتایج بهتری دست پیدا کنید که مبتنی بر واقعیت هستند، و درنتیجه از اشتباهات و تعارضات غیرضروری اجتناب کنید.
چطور از این نظریه استفاده کنیم؟
نردبان استنتاج به شما کمک می کند تا نتیجه گیری های بهتری داشته باشید، یا براساس حقایق و واقعیت نتیجه گیری های دیگران را به چالش بکشید. فرایند استدلال گام به گام به شما کمک می کند که دیدگاه عینی خود را حفظ کنید، و هنگام کار کردن یا به چالش کشیدن دیگران به نتیجه گیری هایی مشترک بدون تعارض دست پیدا کنید.
از نردبان استنتاج در هر مرحله از فرایند تفکر خود استفاده کنید. اگر هر یک از سوال های زیرا برای شما پیش آمد، این الگو می تواند کمک شایانی به شما بکند:
- آیا این نتیجه گیری "درست" است؟
- چرا این مفروضه ها را دارم؟
- چرا فکر می کنم این کار "درست" است؟
- آیا این واقعا مبتنی بر تمام حقایق است؟ چرا او این اعتقاد را دارد؟
از گام های زیر استفاده کنید تا تفکر را با استفاده از نردبان استنتاج به چالش بکشید:
1- بس کن! وقت آن است که از استدلالت استفاده کنی.
2- شناسایی کنید که در کجای نردبان قرار گرفته اید.
3- آیا دارید اطلاعات را گزینش می کنید یا بر اساس واقعیت اطلاعات را می بینید؟
4- آیا تفسیر می کنید معنای آن چیست؟
5- آیا مفروضه ها را می سازید یا آزمون می کنید؟
6- آیا نتیجه گیری ها را شکل می دهید یا آزمون می کنید؟
7- آیا دارید تصمیم میگیرید که چه کاری بکنید، و چرا؟
از جایگاه خود در نردبان استنتاج، استدلال خود را با بازگشتن به پله های پایینی تجزیه و تحلیل کنید. این کار کمک می کند که حقایق و واقعیاتی را ردیابی کنید که دارید با آنها دست و پنجه نرم می کنید.
در هر مرحله، از خودتان بپرسید که چه فکری دارید و چرا. وقتی دارید هر مرحله یا گام با تحلیل می کنید، ممکن است نیاز پیدا کنید که استدلال خود را تطبیق دهید. مثلا نیاز پیدا می کنید که یک مفروضه را عوض کنید یا حیطه اطلاعاتی که انتخاب کرده اید را عوض کنید.
سوالات زیر به شما کمک می کنند که تفکری رو به عقب داشته باشید (از بالا رو به پایین پله ها):
چرا این سیر کارها را انتخاب کرده ام؟ آیا کارهای دیگری هستند که باید در نظر می گرفتم؟ چه باوری به آن کار منجر شد؟ آیا بر مبنای خوبی قرار داشت؟ چرا آن نتیجه گیری را کردم؟ آیا آن نتیجه گیری درست است؟ چه مفروضه ای دارم و چرا؟ آیا مفروضه هایم معتبرند؟ چه اطلاعاتی را برای استفاده انتخاب کرده ام و چرا؟ آیا اطلاعات را بطور دقیق و موثق انتخاب کرده ام؟ حقایق واقعی که باید استفاده کنم کدامند؟ آیا حقایق دیگری هستند که باید در نظر بگیرم؟
وقتی دارید روی استدلال خود کار می کنید، به دنبال پله هایی بگردید که تمایل دارید از روی آنها بپرید. آیا گرایش دارید که خیلی ساده مفروضه بسازید؟ آیا گرایش دارید که تنها بخشی از اطلاعات را انتخاب کنید؟ به گرایشات خود توجه کنید، به طوری که بیاموزید در آینده با دقت بیشتری آن مرحله استدلالی را انجام دهید. با یک روش استدلالی جدید (و شاید با میدان وسیع تری از اطلاعات و با مفروضه هایی دقیق تر)، می توانید دوباره و گام به گام پله های استدلال را بالا بروید.
سعی کنید استدلال خود را برای یک همکار یا دوست توضیح دهید. این کمک می کند که بررسی کنید آیا استدلال شما صحیح است یا خیر. اگر دارید نتیجه گیری های فردی دیگر را به چالش می کشید، مهم است که بتوانید استدلال خود را طوری توضیح دهید که بتوانید به شیوه ای آن را برای همان شخص توضیح دهید که کمک کند به یک نتیجه گیری مشترک دست پیدا کرده و از تعارض اجتناب کنید.